In 2021 is er in Kroatië opnieuw een volkstelling gehouden. De laatste volkstelling vond plaats in 2011 en ook al wist men dat veel Kroaten het land hebben verlaten in de afgelopen 10 jaar, toch was het een bittere teleurstelling om te vernemen dat maar liefst 400.000 Kroaten zijn geëmigreerd, bijna 10% van de bevolking.
De Kroatische bevolking is al sinds 1991 aan het afnemen. Tijdens de piek, 30 jaar geleden, waren er bijna 5 miljoen inwoners en nu minder dan 3.9 miljoen. Het aantal inwoners is sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog niet zo laag geweest als nu. In alle Kroatische provincies is de bevolking gedaald. Behalve het migratieprobleem is er ook sprake van een aanhoudende negatieve natuurlijke aanwas, er overlijden veel meer mensen dan dat er kinderen geboren worden.
Er waren in 2021 maar liefst 80.000 huishoudens minder dan in 2011. En dat terwijl het aantal woningen juist steeg. In 2021 waren er 2.35 miljoen woningen in Kroatië, 100.000 woningen meer dan in 2011. Als je ziet hoe druk het in Kroatië is in de zomer, is de behoefte aan woningen wel te verklaren. Vlak voor de coronapandemie, in 2019, registreerde Kroatië een recordaantal toeristen, namelijk bijna 20 miljoen.
Het aantal inwoners is nu iets minder dan 3.9 miljoen, en als je kijkt naar de demografische structuur, valt de vergrijzing duidelijk op. Het aantal gepensioneerden komt met 1.24 miljoen uit op 32% van de bevolking en het aantal minderjarigen met 200.000 op slechts 5%.
Bovendien telt de beroepsbevolking van 2.4 miljoen Kroaten maar liefst 1 miljoen werklozen en 400.000 overheidsmedewerkers. Ondanks de dalende bevolkingscijfers, neemt het aantal ambtenaren alleen maar toe. Tussen 2002 en 2019 groeide het aantal ambtenaren van iets meer dan 10.000 tot bijna 20.000.
Ambtenaren worden in de volksmond vaak ‘uhljebs’ genoemd en dit woord is bepaald geen compliment. Uhljeb is moeilijk te vertalen (het betekent letterlijk ‘in het brood’) maar omschrijft een “persoon die dankzij connecties een overheidsbaan voor het leven heeft en waarvan de bekwaamheid en de betrokkenheid op zijn minst gezegd twijfelachtig zijn”.
Er is hier een duidelijke link met de emigratie. De meeste Kroaten die naar het buitenland vertrekken, geven aan dat geld niet de belangrijkste motivatie is. Wat voornamelijk wordt genoemd zijn zaken als corruptie en nepotisme, het overheersende gevoel dat er simpelweg geen toekomst is in een land waar connecties belangrijker zijn dan kennis en vaardigheden.
Het is duidelijk dat dit een zorgwekkende situatie is. In de media wordt niet voor niets geschreven dat “Kroatië aan het verdwijnen is”. Als deze trend zich voortzet, kan het aantal inwoners al veel eerder onder de 3.5 miljoen zakken dan het einde van dit decennium, zoals Eurostat en de VN voorspellen.
Een niet-geringe oorzaak voor de bevolkingskrimp is het hogere sterftecijfer door (mee)roken. Overal waar je komt wordt er stevig gerookt. Zelfs op de boten mag op het dek overal gepaft worden, (en rokers houden daar nog minder rekening met niet-rokers dan in West-Europa, want ook in de trein wordt zo nu en dan gerookt zonder dat het personeel ingrijpt en bijv. een boete oplegt, terwijl elk beetje-Kroaat donders-goed weet dat roken in de trein verboden is). De EU heeft hierbij de grote fout gemaakt elk land de vrijheid te geven het (niet-)rookbeleid zelf in te vullen, waardoor Kroatië met een anti-rookbeleid is komen aanzetten, die in feite geen ene mallemoer voorstelt. Wil je in Kroatië het sterftecijfer omlaag krijgen, zal er toch door de bevolking beduidend minder gerookt moeten gaan worden en wie rookt zal er verstandig aan doen om wat meer rekening met de niet-roker te houden.
Beste David, als niet-roker zou ik ook graag een betere handhaving van het rookbeleid zien, en socialer gedrag van rokers. Ik erger me bijvoorbeeld mateloos aan roken op het strand, wat zowel Kroaten als toeristen doen. Ik wil graag genieten van de frisse zeelucht, niet van sigarettenrook, en ik wil ook niet tientallen peuken oprapen voordat ik m’n handdoek kan neerleggen.
In Nederland rookt ong. 22% van de bevolking dagelijks, in Kroatie 25%. De verschillen zijn dus niet groot, het gaat echt om het rookgedrag en (de handhaving van) het rookbeleid.
Vriendelijke groeten, Karianne.