Licitar koekjes uit Kroatië

In het noorden van Kroatië zie je ze bijna overal, die prachtig versierde rode hartjes. Ze heten licitar (spreek uit: lietsietar) en ook al zien ze er misschien niet zo uit, het zijn toch echt eetbare koekjes. De meeste mensen kopen ze alleen niet om op te eten, maar ter decoratie. Ze zijn gemaakt van bloem, suiker en natuurlijke kleurstoffen maar worden vaak vertaald als gemberkoekjes, ook al zit er helemaal geen gember in.

Ze worden met de hand gemaakt, op een traditionele manier, en soms duurt het wel een maand om één enkel koekje te versieren. Ze worden door de Kroaten vaak cadeau gegeven aan de mensen waar ze van houden, zoals op Valentijnsdag, of als geschenk voor een bruidspaar (vaak versierd met de namen van het stel en hun trouwdatum).

Hartjes met een liefdesboodschap of een gedichtje erop zijn populair, en als je je afvraagt waarom er soms een klein spiegeltje op zit, dit is zodat degene die het koekje ontvangt het gezicht kan zien waar de ander zo veel van houdt.

De koekjes zijn niet alleen voor romantische gelegenheden, ze worden ook vaak gemaakt in andere vormen, zoals kerstversieringen, dieren, huisjes en hoefijzers. Je kunt dus altijd wel een leuk licitar koekje vinden om iemand cadeau te doen, of om mee naar huis te nemen als souvenir.

Het wordt in Kroatië steeds populairder om de kerstboom te versieren met deze koekjes. Gelukkig hoef je ze na de kerst niet allemaal op te eten want als je ze goed bewaard blijven ze jarenlang mooi.

De koekjes worden al sinds de middeleeuwen gemaakt, niet alleen in de regio van het huidige noord Kroatië maar in heel Europa. Het waren vooral monniken die ze maakten, om ze te verkopen tijdens markten en religieuze feesten. Al je destijds als jonge man je oog had laten vallen op een meisje, dan gaf je haar een licitar hartje als teken. Pelgrims kochten vaak licitar koekjes als herinnering aan de lange en uitputtende reizen die ze maakten. Zo dienden de koekjes destijds al als een soort souvenir. Dit is de reden waarom licitar koekjes ook tegenwoordig nog steeds de connectie met religie hebben.

UNESCO heeft de licitar hartjes in 2010 op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed geplaatst, omdat het maken van de koekjes een ambachtelijke traditie is. In het begin werden de koekjes trouwens alleen door mannen gemaakt, die de traditie aan elkaar doorgaven. Het duurde eeuwen voordat vrouwen erbij werden betrokken.

Omdat licitar zo populair is, kun je tegenwoordig ook hartjes van allerlei andere materialen kopen. Zo zijn er licitar sieraden, zoals hangers en oorbellen, die meestal worden gemaakt van zilver en vervolgens rood worden geschilderd. Ook zijn er plastic hartjes te koop, maar omdat de originele hartjes van deeg zo lang mooi blijven, raden we je aan om de echte koekjes te kopen in plaats van plastic. Op die manier draag je ook je steentje bij aan het behoud van de traditie, die van grote waarde is voor de Kroatische identiteit. Als je er zeker van wilt zijn dat je een origineel hartje koopt, kijk dan of het een kwaliteitslabel heeft, zoals het ‘toplo srce hrvatskoga puka’ (Kroatische warme hart).

Wil je zelf graag leren om licitar koekjes te maken dan kun je op het internet veel recepten vinden en video’s waarin je kunt zien hoe je het deeg moet maken, de koekjes moet bakken en hoe je ze kunt versieren. Het draait natuurlijk allemaal om de decoratie en als je dit echt goed onder de knie wilt krijgen dan kun je in de omgeving van Zagreb op meerdere plekken deelnemen aan speciale licitar workshops.