De jaarwisseling in Kroatië

Net als in Nederland wordt oudejaarsavond in Kroatië uitgebreid gevierd. 31 december wordt ‘Stara Godina’ (oudjaar) of ‘Silvestrovo’ genoemd, omdat het valt op de feestdag van Paus Sylvester I, die op 31 december 335 overleed. 1 januari wordt ‘Nova Godina’ (nieuwjaar) genoemd.

Graven en wroeten

Oudejaarsavond in Kroatië begint voor velen in de keuken. Traditiegetrouw wordt er een warme maaltijd bereid en wordt er pas laat op de avond gegeten, rond 11 uur.

Het hoofdingrediënt op oudejaarsavond is kip, en op nieuwjaarsdag varkensvlees. Dit heeft een symbolische reden. Kippen graven de aarde namelijk met hun poten naar achteren, wat symbool staat voor het oude jaar dat voorbij is gegaan, en varkens wroeten aarde met hun snuit naar voren, wat symbool staat voor het nieuwe jaar dat is begonnen.

Mini oliebollen à la Kroatië

Kroaten hebben hun eigen versie van oliebollen, genaamd ‘fritule’. Deze ‘mini oliebollen’ zijn erg geliefd en worden met speciale gelegenheden gebakken, zoals met de feestdagen en andere vieringen. Wil je ze zelf eens uitproberen, dan vind je onderaan dit artikel het recept voor fritule. Breng je de feestdagen door in Kroatië en wil je fritule proberen, breng dan een bezoek aan een kerstmarkt, waar je zeker fritule kraampjes zult vinden.

De meest populaire tv-programma’s op oudejaarsavond zijn muziekprogramma’s. Op meerdere zenders worden speciale oud & nieuw shows uitgezonden, die van tevoren al zijn opgenomen. Er wordt bekende Kroatische muziek gespeeld waar mensen graag bij meezingen.

Vuurwerkshows in de steden

Om middernacht wenst iedereen elkaar een gelukkig nieuwjaar; ‘sretna nova godina’, vloeit de champagne rijkelijk, en wordt er vuurwerk afgestoken. Als je gewend bent aan de grote hoeveelheid vuurwerk die in Nederland wordt afgestoken, dan zal het je hier waarschijnlijk wel een beetje tegenvallen. Lang niet iedereen steekt vuurwerk af en er wordt ook veel minder afgestoken.

We zien het de laatste jaren wel iets toenemen maar het is toch echt niet te vergelijken met Nederland. Vuurwerk is uiteraard niet goedkoop maar ik denk ook dat men er hier niet zo veel behoefte aan heeft. Het voordeel hiervan is wel dat het een relatief rustige nacht is, die meestal voorbij gaat zonder noemenswaardige incidenten.

Blijf je liever niet thuis op oudejaarsavond dan kun je in de meeste grote steden genieten van live muziekoptredens in de buitenlucht en een vuurwerkshow om middernacht. Er zijn veel restaurants, cafés en hotels open, waar je de jaarwisseling kunt vieren met muziek, eten en drinken. In de grote steden komen ook veel toeristen om Oud & Nieuw te vieren.

Een frisse nieuwjaarsduik

Op nieuwjaarsdag blijven de meeste mensen thuis, om met familie het nieuwe jaar te vieren. Zoals we hierboven al schreven, wordt er vaak varkensvlees gegeten, maar dat moet niet per se. Het is een feestdag zoals in Nederland, met veel gezelligheid en lekker eten en drinken. Op veel plekken organiseren ze een nieuwjaarsduik in de Adriatische Zee, waar enkele tientallen tot enkele honderden mensen aan deelnemen. In deze tijd van het jaar is de temperatuur van de Adriatische Zee slechts een paar graden hoger dan de Noordzee.

De kerstboom staat tot Driekoningen

Voor de katholieke Kroaten zijn de feestdagen na 1 januari nog niet voorbij, op 6 januari wordt namelijk Driekoningen gevierd. Deze feestdag is bijna net zo belangrijk als kerst en oud en nieuw. Het is een officiële vrije dag en de kerstvakantie voor de scholen duurt altijd tot na Driekoningen. Pas op Driekoningen eindigt de kerstperiode, niet alleen volgens de katholieke kalender maar ook in praktische zin, het is namelijk gebruikelijk om op Driekoningen de kerstboom weg te halen en alle kerstversieringen op te ruimen.

Fritule recept

Deze heerlijke gefrituurde balletjes met rozijnen lijken veel op oliebollen, maar dan lekkerder!

Er zijn veel variaties mogelijk voor het beslag (kijk maar eens online, er zijn veel recepten te vinden), dus je kunt zelf experimenteren met smaakmakers zoals likeur, citrusvruchten, kaneel, vanille en suiker.

Ingrediënten (voor 4 tot 6 personen)

• 400g bloem*
• 1 ei
• 200ml melk
• 200ml water
• 100g rozijnen (zonder rozijnen kan ook)
• 1.5 tl droge gist
• 1 geraspte zoete appel zonder schil
• 1 el citroenschil van een onbespoten citroen
• snufje zout
• 1 zakje vanillesuiker
• 1 tl vanille extract
• 2 el rum of zoete likeur (1 el voor het beslag en 1el om de rozijnen in te weken)
• 1 tl kaneel
• 750ml zonnebloemolie om de fritule in te bakken
• poedersuiker om over de gebakken fritule te strooien

*Kies je voor een combinatie van T55 en T45 bloem, neem dan 3/4 deel T55 en 1/4 deel T45

Zorg dat alle ingrediënten op kamertemperatuur zijn.

Was de rozijnen en laat ze een paar minuten weken in warm water. Giet het water af en laat de rozijnen staan in een schaaltje met 1el rum of likeur. Meng de droge ingrediënten in de grote kom; bloem, zout, vanillesuiker en kaneel. Voeg vervolgens de droge gist toe en meng opnieuw.
In een kleine kom meng je de natte ingrediënten; ei, melk, water, appel, citroenschil, vanille extract en rum.

Voeg de natte ingrediënten aan de kom met de droge ingrediënten toe. Meng het beslag met een spatel tot het een glad geheel vormt. Het beslag moet stevig en elastisch zijn en tijdens het mixen moeten er luchtbelletjes ontstaan, die je ook kunt horen knappen. Voeg tenslotte het schaaltje rozijnen met rum toe en mix tot de rozijnen goed zijn verdeeld over het beslag.

De alcohol in het beslag zorgt ervoor dat de fritule tijdens het bakken niet te veel olie opnemen en dus niet te vettig worden.

Dek de kom af met plasticfolie en laat het beslag op een warme plek rijzen tot het bijna in volume is verdubbeld, dit kan 30 tot 40 minuten duren.

Vul een grote pan of wok met 750ml zonnebloemolie en verhit de olie op hoog vuur totdat deze heet genoeg is om te frituren. Zet het vuur vervolgens wat lager voor het bakken van de fritule en doop twee eetlepels in de hete olie. Schep een beetje beslag op een van de lepels en schuif het beslag met de andere lepel in de olie (je doet dit net boven de olie, zodat ze er zachtjes in vallen). De bolletjes beslag zullen niet perfect rond worden maar dit geeft absoluut niet. Een ideale grootte voor de bolletjes is ongeveer 4cm.

Merk je dat het beslag te dik of te dun is om elastische bolletjes te vormen die makkelijk van de lepel af glijden en intact blijven in de olie, dan kun je altijd nog iets water of bloem aan het beslag toevoegen.

Zorg dat je niet te veel bolletjes tegelijk in de olie doet, ze moeten allemaal makkelijk uit kunnen zetten, aan de oppervlakte kunnen drijven, en wat ruimte om zich heen hebben. Zodra de onderkant gaar is, draaien ze vanzelf om. Doen ze dit niet, dan hebben ze niet genoeg ruimte en zul je ze zelf moeten omdraaien. Schep de balletjes stuk voor stuk met een schuimspaan uit de olie zodra ze licht goudbruin zijn en laat ze uitlekken op een stuk keukenpapier. Wissel het toevoegen en eruit halen van bolletjes af tot het beslag op is.

Eet de eerste paar fritule die klaar zijn meteen op, om te zien of je ze niet te kort of te lang hebt gebakken en of de temperatuur van de olie goed is. Het korstje moet knapperig zijn en binnenin moet de fritule luchtig en veerkrachtig zijn. Zijn ze plakkerig en nat vanbinnen, dan is de olie niet heet genoeg of heb je ze te kort gebakken. Zijn ze droog en taai vanbinnen, dan is de olie te heet of heb je ze te lang gebakken.

Begin met het bakken van slechts een paar fritule, totdat je de draai te pakken hebt. Op deze manier verspil je zo weinig mogelijk beslag.

Serveer de fritule heet, met poedersuiker erover (of gesmolten chocolade bijv.). Fritule kunnen later op de dag ook prima koud gegeten worden.